Janusz Drzewucki

---

Życiorys

Janusz Drzewucki to uznany absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Swoją karierę literacką jako poeta rozpoczął w 1979 roku, debiutując na łamach „Życia Literackiego”. W latach 1982–1984 pełnił rolę asystenta w Instytucie Filologii Polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim. W tym okresie, od 1984 do 1990 roku, pracował jako redaktor, zastępca kierownika oraz kierownik redakcji literatury pięknej w Wydawnictwie „Pomorze” z siedzibą w Bydgoszczy, a także współpracował z różnymi periodykami, w tym z „Studentem”, „Życiem Literackim”, „Pismem Literacko-Artystycznym” oraz „Poezją”.

W 1990 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie swoją drogę dziennikarską zainaugurował w redakcji „Itd” (1990), następnie w „Nowej Europie” (1992-1993) oraz w „Rzeczpospolitej” (1993-2005). W tej ostatniej gazecie pisał cykliczny felieton zatytułowany „Półka z poezją” w dodatku „Rzecz o książkach”. W ciągu swojej kariery w „Rzeczpospolitej” zdołał opublikować około 800 recenzji, artykułów i szkiców na temat współczesnej literatury pięknej, zarówno polskiej, jak i zagranicznej.

W latach 1996-2021 pełnił funkcję redaktora działu poezji w miesięczniku „Twórczość”, na łamach którego publikował swoje utwory oryginalne oraz teksty krytycznoliterackie od 1983 roku. Dodatkowo, w latach 2010-2021 był redaktorem działu recenzji poetyckich. Od 2000 roku stale współpracuje z miesięcznikiem „Książki. Magazyn Literacki”. W latach 2005–2012 był redaktorem naczelnym Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”. Od 2013 roku angażuje się także w działalność Biblioteki Narodowej.

Jego wiersze, szkice, recenzje i felietony pojawiały się w licznych publikacjach, takich jak: „Twórczość”, „Literatura”, „Tygodnik Powszechny”, „Poezja”, „Odra”, „Zeszyty Literackie”, „Akcent”, „Student”, „W drodze”, „Czas Kultury”, „Borussia”, „Tygodnik Literacki”, oraz „Gazeta Wyborcza”. Był także współpracownikiem regionalnych gazet, takich jak „Ilustrowany Kurier Polski” z Bydgoszczy, „Wiadomości Dnia” z Łodzi oraz „Dziennik Polski” z Krakowa.

Drzewucki jest także laureatem wielu prestiżowych nagród, w tym: im. Kazimiery Iłłakowiczówny (1988) za najlepszy debiut poetycki, Nagrody Artystycznej Młodych im. Stanisława Wyspiańskiego (1989) w dziedzinie krytyki artystycznej, oraz Funduszu Literatury Ministerstwa Kultury i Sztuki (1989). Otrzymał również nagrodę im. Stanisława Piętaka (1991) za osiągnięcia w krytyce literackiej, a w 1995 roku zdobył nagrodę na XVIII Międzynarodowym Listopadzie Poetyckim w Poznaniu za swój zbiór wierszy „Podróż na południe”. W 2006 roku został odznaczony przez prezydenta Włoch, Giorgio Napolitano, Krzyżem Kawalerskim Orderu Gwiazdy Solidarności Włoskiej. W 2014 roku uhonorowano go Nagrodą im. Cypriana Kamila Norwida w kategorii literatura za tom „Dwanaście dni” (Wydawnictwo Iskry), a także był finalistą Nagrody Poetyckiej Orfeusz za ten sam tom. Otrzymał Symboliczną Nagrodą Ryszarda Milczewskiego – Bruno za swoją wybitną twórczość eseistyczną i krytycznoliteracką.

W 2017 roku, podczas 21. Międzynarodowych Targów Książki w Krakowie, został wyróżniony specjalną nagrodą Polskiej Izby Książki w konkursie o Pikowy Laur. W 2020 roku zdobył Nagrodę im. Kazimierza Wyki. Drzewucki jest aktywnym członkiem PEN Clubu, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, a także Stowarzyszenia Autorów ZAiKS.

W 2016 roku miał zaszczyt pełnić funkcję przewodniczącego jury Nagrody Literackiej m.st. Warszawy. W latach 2017-2023 pracował jako członek jury Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego, a w latach 2015-2018 zasiadał w kapitule literackiej Nagrody im. Cypriana Kamila Norwida. W latach 2016-2019 pełnił rolę członka jury Nagrody Poetyckiej im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego „Orfeusz”. Od 2022 roku jest członkiem jury Nagrody im. Wisławy Szymborskiej.

Oprócz swojej działalności literackiej, prowadzi zajęcia warsztatowe w Studium Literacko-Artystycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także w Szkole Mistrzów w Instytucie Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Warto również wspomnieć, że Drzewucki interesuje się biegami długodystansowymi. W 2013 roku ukończył kilka maratonów, w tym Poznań Maraton, Orlen Warsaw Marathon oraz 35. Maraton Warszawski, osiągając rekord życiowy 3:55:23 w 2014 roku, a także ma na swoim koncie inne imponujące wyniki, takie jak 1:49:34 w półmaratonie i 48:34 w biegu na 10 km.

Amatorsko zajmuje się także fotografią. Pod jego patronatem ukazał się cykl pocztówek z Portugalii, Włoch i Serbii, a także fotografował Tadeusza Różewicza, a jego zdjęcia były publikowane zarówno na stronie www.culture.pl, jak i na łamach „Rzeczpospolitej”.

Twórczość

Poezje

Janusz Drzewucki, jeden z czołowych przedstawicieli polskiej poezji, ma na swoim koncie wiele znaczących wydawnictw. Wśród nich znalazły się:

• Ulica Reformacka. Wiersze z lat 1980–1986, opublikowane w Wydawnictwie Literackim w 1988 roku,
• Starożytny język, wydany przez Toruńskie Towarzystwo Kultury w 1989 roku,
• Podróż na południe, pozycja, która przeszła dwie edycje: najpierw w Oficynie Cracovia w 1995 roku i wydanie poprawione w 1997,
• Światło września. 77 wierszy dawnych i nowych, ukazała się w Świecie Literackim w 1998 roku,
• Ostatnia niedziela sierpnia, arkusz poetycki, był częścią dwumiesięcznika „Topos” nr 5 z 2006 roku,
• Wiersze wybrane, których wstęp napisał Marian Grześczak, dostępne w Bibliotece Poetów LSW z 2010 roku,
• Dwanaście dni, edytowane przez Iskry w 2013 roku,
• Rzeki Portugalii, wydane w 2016 roku w Bibliotece „Toposu”.

Wiersze w antologiach

Twórczość Drzewuckiego często znacząco wzbogaca antologie, w tym:

• Jeśli gdzieś są ogrody. Wybór, układ i posłowie Romana Bąka, wydane w W drodze w 1991 roku,
• Pegaz bydgoski, publikacja Instytutu Wydawniczego „Świadectwo” z 1994 roku,
• Krzysztof Karasek w Współczesnych poetach polskich, poezja polska od 1956, wydanej przez Iskry w 1997 roku,
• Ryszard Matuszewski w tomie Poezja polska 1939-1996, ukazał się w Wydawnictwach Szkolnych i Pedagogicznych w 1998 roku,
• „To miasto jest wszędzie…”. Kraków w poezji polskiej XX wieku, zredagowane przez Jerzego Illga, opublikowane przez Biuro Festiwalowe „Kraków 2000” w 2001 roku,
• Miasto pod niebem z ciemnego szkła. Toruń w poezji polskiej XX wieku, wydano w Graffiti w 2001 roku,
• Olsztyn w wierszach, wybór i opracowanie Zbigniewa Chojnowskiego, opublikowane przez Polskie Towarzystwo Czytelnicze w 2003 roku,
• „Poza słowa. Antologia wierszy 1976-2006”, której wstęp, wybór i redakcję przygotował Tadeusz Dąbrowski, opublikowana przez Słowo/ obraz terytoria w 2006 roku,
• „«Niechby ta jedna nić…». 25 lat Nagrody Iłłakowiczówny”, redagowane przez Włodzimierza Branieckiego, dostępne w Poznańskiej Galerii Nowej w 2007 roku.

Proza

W swojej twórczości prozatorskiej Drzewucki również odniósł sukces, czego dowodem jest jego książka:

• Życie w biegu. O ludziach, miejscach, literaturze, piłce nożnej, maratonach i całej reszcie, wydana przez Wydawnictwo Melanż w 2015 roku.

Krytyka literacka

W zakresie krytyki literackiej, autor wydał m.in.:

• Chaos i konwencja, opublikowane przez Krakowskie Wydawnictwo Akademickie „Alma Art” w 1988 roku,
• Smaki słowa. Szkice o poezji, publikacja Wydawnictwa Dolnośląskiego z 1999 roku,
• Akropol i cebula. O Zbigniewie Herbercie, wydane przez Tikkun w 2004 roku,
• Stan skupienia. Teksty o prozie, opublikowane przez Wydawnictwo Forma w 2014 roku,
• Charakter pisma. Szkice o polskiej poezji współczesnej, dostępne w Bibliotece „Twórczości”, Instytut Książki z 2015 roku,
• Środek ciężkości. Szkice o współczesnej liryce polskiej, wydane przez Instytut Mikołowski w 2016 roku,
• Lekcje u Różewicza. Teksty krytycznoliterackie i osobiste, opublikowane przez Wrocławskie Wydawnictwo Warstwy w 2018 roku,
• Obrona przypadku. Teksty o prozie 2, wydane przez Wydawnictwo Forma w 2018 roku,
• Muzyka sfer. Teksty o poetkach i poetach, opublikowane przez Państwowy Instytut Wydawniczy w 2020 roku.

Szkice krytycznoliterackie w pracach zbiorowych

Ważnym elementem jego dorobku są szkice krytycznoliterackie w zbiorach, takie jak:

• Coś Tadeusza Różewicza w: Słowo za słowo. Szkice o twórczości Tadeusza Różewicza (FA-art 1998),
• Twoja mojość, nicość i coś jeszcze w: Poeta czułej pamięci. Studia i szkice o twórczości Janusza Szubera (Biblioteka „Frazy” 2008),
• O prozie powieściowej Feliksa Netza w: Nie byłem sam. Na siedemdziesięciolecie urodzin Feliksa Netza (Śląsk 2009),
• Tak Kazimierza Hoffmana w: Niewysychające nigdy źródło. Wspomnienia o Kazimierzu Hoffmanie (Biblioteka SPP 2010),
• Nic, czyli wszystko oraz Ktoś inny w: Było nie minęło. Antologia tekstów krytycznych poświęconych twórczości Juliana Kornhausera (Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 2011),
• Miara, wiara, szczegóły i arytmia materii w: Poznawanie Kazimierza Hoffmana. Filozoficzno-kulturowe źródła i konteksty (Wydawnictwo Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy 2011),
• O «Ocalonym» w: Dorzecze Różewicza (Biuro Literackie 2011),
• O tajemnicach natury i poczuciu szczęścia w: Poznawanie Miłosza 3 (1999-2010) (Wydawnictwo Literackie, 2011),
• O mnie i o tobie w: Kartki Celana. Interpretacje (Wydawnictwo Austeria 2012),
• Cień ciemniejący (Kilka uwag o języku poetyckim Mariana Grześczaka) w: Cień światła. Życie i twórczość Mariana Grześczaka (Biblioteka Raczyńskich 2012),
• 41 w: Wojciech Kass Czterdzieści jeden. Wiersze. Glosy (Biblioteka Krytyki / Biblioteka „Toposu” 2012),
• Być sobą tak, że już nie być w: Wielogłos. Krystyna Miłobędzka w recenzjach, szkicach, rozmowach (Biuro Literackie 2013),
• Elegancja, wytworność i dym z papierosa w: Zachwyt i rozpacz. Wspomnienia o Wisławie Szymborskiej. (PWN 2014),
• Szanowny Panie, no, no w: Wierność. Wspomnienia o Zbigniewie Herbercie (PWN 2014),
• Pamięć, niepamięć i coś jeszcze w: Rzeczy do nazwania. Wokół Juliana Kornhausera (WBPiCAK 2016),
• Wenecja jest w nas oraz Rozmowy żywych z umarłymi w: Odwitania z poetą (Leszek Aleksander Moczulski) (Muzeum Okręgowe w Suwałkach 2018),
• Moje trzy grosze o Julianie Przybosiu w: Świat się wiecznie zaczyna (Antologia Juliana Przybosia) (Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu 2021).

Prace redakcyjne

Jego działalność redakcyjna jest równie niemniej znacząca, w tym:

• Krzysztof Lisowski, Piętnaście tysięcy dni. Wiersze z lat 1975–1995 (autor wstępu; Śródmiejski Ośrodek Kultury i Oficyna Cracovia, 1995; seria: „Poeci Krakowa”),
• Stanisław Grochowiak, Wiersze (autor wyboru i wstępu; Muza, 1995),
• Edward Stachura, Wiersze wybrane (autor wyboru i wstępu; Muza, 1996),
• Juliusz Słowacki, Poezje (autor wyboru; Muza, 1996),
• Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Poezje (autor wyboru; Muza, 1997),
• Jerzy Pomianowski, Ruski miesiąc z hakiem (autor posłowia; Wstęp Jerzy Giedroyc; Wydawnictwo Dolnośląskie, 1997),
• Robert Mielhorski, Wybór (autor posłowia; Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne, 1997),
• Adam Ziemianin, Gościniec. Wiersze wybrane 1966-1999 (autor wstępu; Wydawnictwo Arka, 1999),
• Stanisław Grochowiak, Rok polski (autor wyboru i posłowia; BOSZ, 2004),
• Jarosław Iwaszkiewicz, Brzezina i inne opowiadania. (autor wyboru i posłowia; Czytelnik, 2007),
• Jarosław Iwaszkiewicz, Urania i inne wiersze. (autor wyboru i posłowia; Czytelnik, 2007),
• Jarosław Iwaszkiewicz, Wenecja i inne szkice. (autor wyboru i posłowia; Czytelnik, 2008),
• Leopold Staff, Wiosna w zimie. Z autografów przygotował do druku i opracował Tomasz Jodełka-Burzecki. (autor noty edytorskiej; Czytelnik, 2008),
• Stanisław Chyczyński, Sonety kalwaryjskie. (autor wstępu; Temat, 2010),
• Andrzej Warzecha, Poezje wybrane. (autor wstępu; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 2010),
• Nick Hornby, Futbolowa gorączka. (autor posłowia; Wydawnictwo Zysk, 2012),
• Adam Ochwanowski, Pławienie koni. (autor posłowia; Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Kielcach, 2013),
• Tadeusz Różewicz, Wiersze i poematy z „Twórczości” (1946-2005). (zebrał, wstępem i notą opatrzył oraz bibliografię opracował; Wrocławskie Wydawnictwo Warstwy, 2017),
• Bogdan Ostromęcki, Wiersze wybrane. (wybór i posłowie; Wydawnictwo Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN, 2017),
• Józef Pawlikowski, Czy Polacy wybić się mogą na niepodległość? (autor posłowia; Biblioteka Narodowa, Warszawa 2019),
• Marian Grześczak, Przedostatnie wiersze (autor posłowia; Biblioteka Raczyńskich, Poznań 2020),
• Krzysztof Ćwikliński, Ciało Małgorzaty i pięćdziesiąt trzy inne wiersze z lat 1981-2023 (autor posłowia; Oficyna Wydawnicza Epigram, Bydgoszcz 2024).

---

Oceń: Janusz Drzewucki

---